Kamusal Mal ve Çeşitleri

Esas olarak mal türleri temelde altı farklı kategoriye ayrılır.Bunlar;

-Özel Mallar

Üretimini ve sunumu özel sektörün üstlendiği mal çeşitleridir.Özel malların üretimi sonucunda belli bir değer ve fayda ortaya çıkar.Bu fayda ve değerler ölçülebilir niteliktedir.Özel mallar ekonomik olarak satın alınabilen bir fayda olgusu oluşturduğundan belli bir ücretle sunulan ve ücretini ödemeyenlerin dışlanıp faydalanamayacağı mal türüdür.Bu tür malların tüketiminde rekabet had safhadadır.Kısacası bir tüketicinin özel mal tüketimini artırması durumunda diğer başka bir tüketicinin tüketebileceği miktarı azaltmaktadır.

-Tam Kamusal Mallar

Devlet tarafından sunulan ve faydası tüm toplum bireylerine ait olan mallardır.Burada ki özel nokta;Tam kamusal malların faydasının ölçülebilecek yada fiyatlandırılabilecek (fiyatının belirlenememesi) durumda olmaması ve herhangi bir tüketicinin yani toplumu oluşturan bir bireyin bu tür malların tüketiminden dışlanamayacağıdır.Bu malların tüketiminde rekabetin olmaması ayırt edici özelliğidir.Örn;devletin yapmış olduğu milli savunma hizmetinin hangi bireye ne kadar fayda sağladığı,her bir birey için fiyatının ne kadar olacağı yada herhangi bir vatandaşı devletin asli olarak sunması gereken hizmetlerden biri olan savunma hizmetinden dışlanamayacağıdır.

-Yarı Kamusal Mallar

Üretimini hem Kamu sektörünün hem de özel sektörün gerçekleştirdiği mal çeşididir.En tipik örnekleri ise;eğitim ve sağlık hizmetidir.

-Kulüp Malları

Bir bireyin tek başına maliyetine katlanarak erişemeyeceği mallar için birden fazla bireyin bir araya gelerek belirli bir ücret (aidat) karşılığında almak istedikleri mal ve hizmetler için oluşturdukları kulüp,dernek v.b. grupların ortak olarak kullanım için aldıkları mal ve hizmetler bütünüdür. Örneğin;tek başına bir bireyin alamayacağı bir at için bir grup yada zümrenin birleşerek bir atçılık kulübü kurarak bu amaçlarına ulaşmaları gösterilebilir.

-Erdemli-Erdemsiz Mallar (Merit-Demerit Mallar)

Erdemli Mallar için;aslında bu malların sunulmasının özel sektör tarafından olduğu ancak bu durumda bazı bireylerin ulaşamayacağı mal ve hizmetlerdir.Bu durumda sosyal refahı düzenleyici kurum olan devlet bu malların sunumunu gerçekleştirir.Örnek olarak Öğrencilere sunulan yurt hizmetleri,yaşlılar için verilen sosyal imkanlar,çocuk parkları v.b verilebilir.

Erdemsiz Mallar için ise; toplumsal sağlık ve toplumsal ahlakı bozan mallardır.Bu mallar erdemli malların tam tersi özelliklere sahiptir.Devletin uyuşturucu,alkol ve sigara gibi toplumsal sağlığı,ahlakı ve düzeni etkileyen bu malların kullanımına karşı bireyleri caydırıcı reklam filmleri çekmesi çeşitli kampanyalar yürüterek müdahalede bulunması en güzel örnektir.

-Ortak Mallar

Mülkiyetinin kamuya ait olduğu,tüketim malı yada üretim faktörünün birden fazla kişinin kullandığı mallardır.Bu malların tüketiminde bir kişinin daha fazla tüketmesi,diğer bir kişinin bu malı daha az tüketmesine yada bir kaynağı bir kişinin olması gerekenden daha fazla kullanmasıyla başka bir kişinin bu kaynaktan daha az faydalanmasına sebep olan durumlar ortaya çıkabilmektedir.Bunun sonucunda tüketiminde rekabet olduğu görülmektedir.Bu malı kamusal yapan nitelikse tüketiminden bireylerin dışlanamamasıdır.Bu malları kısa bir şekilde ifade edecek olursak;Tüketimlerinde rekabet olan aynı zamanda tüketimden dışlanamayan mallardır diyebiliriz.

Kısaca günümüz ekonomisinde temelde kullanılan mal çeşitleri,özellikleri ve farkları bunlardır.